Tradycje wielkanocne w Polsce i w Beskidach – zwyczaje, zabawy i regionalne smaki

Wielkanoc to jedno z najważniejszych i najbardziej radosnych świąt w polskim kalendarzu. To czas odradzającej się przyrody, rodzinnych spotkań oraz pielęgnowania pięknych tradycji, które różnią się nieco w zależności od regionu. W Beskidach – zarówno Żywieckich, Śląskich, jak i Sądeckich – kultywuje się wiele unikalnych zwyczajów oraz serwuje charakterystyczne dania, które od pokoleń goszczą na wielkanocnych stołach.

Tradycyjne wielkanocne zabawy

Śmigus-dyngus

Poniedziałek Wielkanocny, znany też jako lany poniedziałek, to dzień pełen śmiechu i… wody. Zwyczaj oblewania się wodą, szczególnie między młodymi ludźmi, ma korzenie sięgające jeszcze czasów pogańskich. Symbolizuje on oczyszczenie, płodność i radość życia.

Więcej o tym zwyczaju: Śmigus-dyngus na Wikipedii

Chodzenie z kogutkiem i turoniem

W niektórych miejscowościach Beskidów zachowały się obrzędy chodzenia z tzw. kogutkiem wielkanocnym lub z turoniem, czyli postaciami przebranymi, często z symboliczną kukłą koguta na wózku. Taki orszak odwiedza domy, śpiewa pieśni, składa życzenia i zbiera drobne upominki lub jajka – to lokalna wersja kolędowania.

Zajączek wielkanocny

Choć to tradycja bardziej znana na zachodzie Polski, w ostatnich latach zajączek staje się coraz popularniejszy także w Beskidach. Dzieci szukają w ogrodzie lub w domu małych prezentów i słodyczy, które „zostawił zajączek”.

Regionalne dania wielkanocne z południa Polski

Żurek z jajkiem i białą kiełbasą

Jedna z najbardziej charakterystycznych zup wielkanocnych. W wersji beskidzkiej często gotowany jest na naturalnym zakwasie z dodatkiem chrzanu, boczku i jajek. Podawany z wiejskim chlebem, stanowi obowiązkowy punkt świątecznego śniadania.

Przepis i historia: Żurek wielkanocny – Wikipedia

Jajka faszerowane i w majonezie

Jajka to symbol nowego życia, dlatego pojawiają się w wielu wersjach na świątecznym stole – gotowane, faszerowane ziołami lub pieczarkami, w sosie tatarskim, a także klasycznie z majonezem.

Pasztety domowe

Wielkanoc to czas, kiedy w wielu domach piecze się domowe pasztety – z drobiu, wieprzowiny lub warzyw. Na południu Polski często dodaje się do nich suszone grzyby lub śliwki.

Sernik i mazurek

Choć mazurki kojarzą się głównie z centralną Polską, coraz częściej pojawiają się także w Beskidach. W tych regionach królują natomiast serniki – na kruchym spodzie, z rodzynkami, skórką pomarańczową i lukrem.

Wielkanocna baba

Puszysta, drożdżowa baba to wypiek obowiązkowy. W wielu górskich domach przygotowuje się ją w formie z kominem i polewa lukrem lub posypuje cukrem pudrem. Często dodaje się też rodzynki i skórkę cytrusową.

Jajko poświęcone z koszyczka

Nie można zapomnieć o najważniejszym elemencie śniadania – jajku ze święconki. W sobotę przed Wielkanocą w kościołach w całej Polsce święci się pokarmy, które następnie trafiają na świąteczny stół. Zwyczaj ten jest bardzo żywy również w beskidzkich wsiach i miasteczkach.

Więcej o tradycji święcenia pokarmów: Święconka – Wikipedia

---